Ο χώρος αυτός, που τελικά και οριστικά αποφασίστηκε για τη δημιουργία του νέου συνοικισμού που θα υποδεχόταν τους νέους κατοίκους πρόσφυγες από τον Πόντο και τη Ρωσία, ήταν μια περιοχή άγρια, αφιλόξενη, με αναπτυγμένα μόνον τα πουρνάρια σ’ όλη την έκτασή του. Μεγάλα τμήματα του χώρου καταλαμβάνονταν από λιμνάζοντα νερά, που καθιστούσαν σε πολλά σημεία, ιδίως στα χαμηλότερα, απροσπέλαστο και αδιάβατο σε ανθρώπους και ζώα. Δεν υπήρχε ούτε ένα δένδρο ή μια καλύβα πουθενά, που να υποδεχόταν τα μεσημέρια, κάπου κοντά στους χώρους των γεωργικών εργασιών, τους εργαζόμενους αποκαμωμένους χωριάτες για φαγητό και λίγη ξεκούραση.
Οι πρόσφυγες του Ωραιοκάστρου δούλευαν στα χωράφια όλη τη μέρα από την ανατολή του ήλιου μέχρι τη δύση του και πολλές φορές με πανσέληνο μέχρι τα μεσάνυχτα.
Μ’ αυτές τις γεωργικές εργασίες σε χωράφια που ακόμα δεν ήταν δικά τους, γιατί δεν είχε πραγματοποιηθεί η οριστική διανομή των χωραφιών, προσπαθούσαν να αποκτήσουν τα εφόδια, τα απολύτως απαραίτητα για να επιβιώσουν και αυτοί και οι οικογένειές τους. Εκτός από τις γεωργικές εργασίες που διαρκούσαν ορισμένους μήνες του έτους, τον υπόλοιπο χρόνο τα πρώτα χρόνια της προσφυγιάς οι κάτοικοι του Ωραιοκάστρου δούλευαν σ’ όλες τις δουλειές και σαν εργάτες στις οικοδομές και σαν αρτεργάτες στη Θεσ/νίκη και σαν ανειδίκευτοι εργάτες στο Λαγκαδά με 5 δρχ. μεροκάματο. Είναι πολύ δύσκολο, για να μην πω ακατόρθωτο σήμερα, η τωρινή γενιά να καταλάβει σ’ όλο τους το μεγαλείο τη φτώχεια, τις στερήσεις και τις αντίξοες συνθήκες που συνάντησαν και ήταν υποχρεωμένοι να αντιμετωπίσουν οι πρώτοι κάτοικοι τις δυσκολίες και τις στεναχώριες που πέρασαν για να φτιάξουν λιθάρι-λιθάρι, σπίτι-σπίτι το σημερινό Ωραιόκαστρο, το οποίο εμείς σήμερα απολαμβάνουμε.
Σ’ αυτόν το γιγάντιο αγώνα για επιβίωση, χωρίς να διαθέτουν τα απαραίτητα μέσα – εργαλεία, όπως ζώα, κάρα, άροτρα κλπ., συνεχίστηκε η ζωή τους αγόγγυστα και με μεγάλη αισιοδοξία και θάρρος και τα κατάφεραν.
Ευτυχώς στο δύσκολο και σκληρό αγώνα οι πρόσφυγες βρήκαν τη συμπαράσταση των γηγενών κατοίκων του Παλαιοκάστρου, οι οποίοι βρίσκονταν, ορισμένοι απ’ αυτούς, σε καλλίτερη οικονομική κατάσταση, οι οποίοι διέθεταν μερικές φορές δωρεάν τα ζώα και τα άροτρά τους και άλλοτε με χρέωση όχι όμως με άμεση εξόφληση αλλά την εποχή του θέρους.
Βέβαια η βοήθεια αυτή δεν ήταν επαρκής, αλλά εν πάση περιπτώσει ήταν υπολογίσιμη.
Η άφιξη των προσφύγων στο Ωραιόκαστρο έγινε τμηματικά και σε διάφορες χρονικές περιόδους. Η συντριπτική πλειοψηφία τους αφίχθηκαν στα 1922 και ’23. Μερικοί προηγήθηκαν και ολοκληρώθηκε η άφιξη και εγκατάστασή τους μέχρι το 1930.
Από τα πουρνάρια
στο Ωραιόκαστρο
